اختراع یک راه حل نوآورانه و جدید، برای یک مشکل فنی است که تا به حال وجود نداشته است. اختراع نوعی ابداع است که در آن برنامه‌ریزی و طرح ساخت یک وسیله یا محصول نو و جدیدی که، در صنعت، بازرگانی، کشاورزی و یا هر بخش دیگری کاربردهایی را داشته باشد، پایه ریزی می‌شود. حال در مورد اختراع می‌دانیم! بعد از آن نیاز داریم تا برای حمایت از ایده‌ی خود، با شرایط ثبت اختراع آشنا شویم.
ثبت اختراع چیست؟
ثبت اختراع حق انحصاری است که در قبال اختراع یا ایده‌ی ثبت شده به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می‌شود.
اختراعاتی قابل ثبت هستند که نوآورانه بوده و در صنعت، کاربرد داشته باشد. نوآورانه بودن یعنی در فنون یا صنعت، قبلا به وجود نیامده باشد، و یک مهارت عادی در حرفه و فنی مشخص نباشد؛ همچنین اختراعی کاربردی است، که در بخشی از صنعت، قابل ساختن و استفاده کردن باشد. منظور از صنعت، مواردی نظیر کشاورزی، صنایع دستی، خدمات و… می باشد.
بنابراین افرادی که یک ابداع و یا معرفی هر محصول جدیدی را دارند که در زمینه‌های کاری تحول ایجاد می‌کند و یا افرادی که یک کشف جدید دارند و یا هر محصول جدید به روش نوین برای یک محصول در هر زمینه ای (صنعتی، تجاری و…) را پیدا کرده‌اند؛ می‌توانند برای این کار اقدام کنند.
حتی افرادی که قصد مهاجرت داشته باشند نیز می توانند به این روش مهاجرت از طریق ثبت اختراع را در پیش گرفتع و رویای مهاجرت خود را تحقق بخشند.
ثبت اختراع چگونه انجام می‌شود؟
متقاضیانی که قصد دارند اختراع خود را به ثبت برسانند، بعد از آماده سازی مدارک مورد نیاز می‌توانند به سایت مرکز ماهیت فکری، بخش خدمات الکترونیک مراجعه کرده و نسبت به ایجاد حساب کاربری، تکمیل فرم اظهارنامه و ارسال ضمائم درخواستی اقدام کنند.
اکثر مراحل الکترونیکی هستند و نیازی به مراجعه متقاضی ثبت اختراع ندارند.
مزایای ثبت اختراع
از آن جایی که مراحل و شرایط ثبت یک اختراع دشواری‌های بسیاری دارد. سؤالی که برای یک مخترع پیش می‌آید این است که ثبت اختراع چه مزایایی داشته و ارزش این همه دوندگی را دارد؟
مزایای ثبت کردن اختراع به شرح زیر هستند:
- حقوق اختراع ثبت شده منحصراً به مخترع تعلق می‌گیرد.
- کسی بدون اجازه مخترع نمی‌تواند به صورت تجاری از آن اختراع استفاده کند.
- شما نسبت به شایر شرکت‌ها برتری داشتن محصولی منحصربه‌فرد را دارید.
- بازگشت سرمایه هزینه شده و یا در مواردی سود بیشتر به علت حق انحصاری درآمد مضاعف از محل تفویض اجازه بهره‌برداری و انتقال اختراع
- شرکت در جشنواره ها، مسابقات وسمینارهای بین المللی و کسب مدال‌های بین المللی
- دسترسی به فناوری از طریق لیسانس دوجانبه
- دسترسی به بازارهای جدید
- عضویت در بنیاد ملی نخبگان و بهره مندی از از تسهیلات اعطایی مرتبط با آن
- توانایی بیشتر برای دریافت وام و یا جمع‌آوری منابع مالی با نرخ معقول بهره، ابزاری قدرتمند برای اقدام قانونی علیه تقلیدکنندگان و سوءاستفاده کنندگان
- وجهه مثبت شرکت یا بنگاه صاحب اختراع
- امکان برخورداری از تسهیلات اعطایی برای خدمت سربازی (کاهش مدت خدمت، گذراندن دوران خدمت در مراکز تحقیقاتی و در مجاورت محل سکونت، امکان اجرای پروژه پژوهشی به جای خدمت عادی سربازی جهت اخذ کارت پایان خدمت حتی در حین تحصیل، و…)
- استفاده از تسهیلات شرکت‌های فناوری و دانش‌بنیان
- استفاده از صندوق حمایت از پژوهشگران کشور
- پیشرفت کشور به سوی خلق فناوری‌های جدید
- معاف شدن از گذران دوره طرح برای گروه‌های پزشکی پس از تأیید وزارت بهداشت
- افزایش انگیزه سایر مخترعین برای ثبت اختراع
- عضویت در انجمن دانشجویان استعدادهای درخشان
- برخورداری از تسهیلات مقرر شده برای استعدادهای درخشان
- ایجاد فضای رقابت سالم بین شرکت‌ها و محصولات
- تجاری سازی و فروش اختراغ
مدت زمان ثبت اختراع
مدت زمان لازم برای اختراعات گوناگون، متفاوت است. این زمان به منظور این است که با ثبت اظهارنامه در سایت اینترنتی اداره ثبت اختراعات ، این اظهارنامه توسط کارشناسان مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت مشاهده نواقص در مدارک ارائه شده، نتیجه بررسی به متقاضی ارسال می‌شود .
بنابراین ترتیب زمان استعلام اظهارنامه ثبت کردن اختراع متفاوت بوده و با در نظر داشتن عدم نقص در پرونده و مدارک ارسالی از سوی متقاضی، اداره مالکیت صنعتی، گواهی را ارسال می‌کند.
زمان تقریبی بررسی مدارک و ثبت در روزنامه رسمی به طور تقریبی ۲۰ تا ۳۰ روز کاری زمان خواهد برد. البته این زمانی است که متخصصان موفق می‌شوند تا اختراع را به ثبت برسانند. در صورت نداشتن تجربه ممکن است این بازه حداقل بین یک تا سه ماه به طول بینجامد.
مدت اعتبار ورقه ثبت اختراع
گواهی‌نامه یا ورقه ثبت اختراع به مدت ۲۰ سال پس از صدور آن اعتبار دارد. البته دارنده آن باید هر ساله اقساطی را بپردازد تا این گواهی به قوت خود باقی بماند.
اختراعات قابل ثبت
هر فرد متقاضی که دارای شرایط زیر باشد می‌تواند برای به ثبت رساندن اختراع خود اقدام کند.
- ابداع هر محصول صنعتی جدید
- کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجود به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی
اختراعات غیر قابل ثبت ( استثنائات ثبت اختراع )
طرح‌های صنعتی و علائم تجاری که شامل موارد زیر هستند، نمی‌توانند به عنوان یک اختراع به ثبت رسیده و مورد حمایت قرار گیرند:
- کشفیات، نظریه‌های علمی
- روش‌های ریاضی و آثار هنری
- طرح‌ها و قواعد یا روش‌های انجام کار تجاری و سایر فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی
- روش‌های تشخیص و معالجه بیماری‌های انسان یا حیوان
- منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آن‌ها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آن‌ها
- آن چه قبلا در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد
- اختراعاتی که بهره برداری از آن‌ها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد
روش‌های ثبت اختراع
ثبت کردن اختراع در جهان به دو طریق صورت می‌گیرد:
- روش اعلامی (اظهاری)
- روش تحقیقی
ثبت اختراع در جمهوری اسلامی ایران به روش نخست یعنی اعلامی (اظهاری) صورت می‌گیرد.
متقاضی باید جهت به ثبت رساندن اختراع خود به اداره ثبت اختراعات مربوط یا همان اداره کل مالکیت صنعتی مراجعه نمود. یا از طریق سایت اداره کل مالکیت صنعتی اقدام کند.
روش اعلامی ثبت اختراع
روش اعلامی یا اظهاری به این صورت است که در این روش به شرط عدم سابقه در محل ثبت و قرار گرفتن در حیطه موضوعات قابل ثبت، ادعای ثبت مخترع مقرون به صحت در نظر گرفته شده و موضوع به ثبت می رسد.
این روش، روشی است که برای ثبت اختراع در جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش تحقیقی ثبت اختراع
روش تحقیقی ثبت اختراع در برخی از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش در کشورهایی که از وسایل، امکانات و آزمایشگاه‌های قابل توجه برخوردارند مرسوم است.
روش تحقیقی به این صورت است که قبل از ثبت، ضمن محرمانه نگهداشتن اطلاعات و در نظر گرفتن حق تقدم متقاضی، موضوع مطرح شده به عنوان اختراع، از نظر ماهیت و کیفیت بررسی می شود و آزمایش‌ها و تحقیقات لازم را انجام می‌دهند تا صحت و سقم ادعا را مشخص کنند و سپس اقدام به ثبت می‌نمایند.
مراحل ثبت اختراع چگونه است؟
- قبول تعهد نامه جهت رعایت مواد قانونی
- انتخاب نوع اظهارنامه
- وارد کردن اطلاعات اظهارنامه
همه این موارد از طریق سایت اداره کل مالکیت صنعتی امکان پذیر است.